Bu
konu ile ilgili duygularımı ve düşüncelerimin yazmam ya da paylaşmamın
nedenlerinden biri, konu ile ilgili bilgisi olmayanlar için bilgi vermektir.
İkincisiyse benim gibi aynı duyguları paylaşanlar için de bir hatırlatmadır. Peki,
konu neydi? Başlıkta anlaşılacak üzere, toplumda sürekli duyduğumuz “Zenci” kelimesi ve onunla beraber getiren olumsuz algılar ve
yanlış anlaşılmalardır.
‘Zenci kardeşim’, ‘Zenci arkadaşım’, ‘Zenci
öğrenciler’, ‘Aşağılık Zenci(aşırı modeli)’ gibi cümleleri ya söylemişsiniz
ya da duymuşsunuzdur ve yahut sana karşı söylenmiştir. Belki de hiç duymamış ve
söylememiş olabilirsiniz. Tabii olabilir.
Konunun
içine girmeden söylemem gereken bir şey var. Şahsen Zenci kelimesine karşı çok hassasım, daha doğrusu sevmiyorum ve ondan nefret ediyorum. Zenci kelimesini ne zaman, nerede
karşıma çıkarsa, söyleyene veya kullanana mümkün olduğu kadar ya da durum ve
yeri müsaitse hassasiyetimi belirtmeye çalışırım. Tabii anlatma yoluyla. Zenci
kelimesine karşı hassasiyetimin nedenleriyse yazımın sonuna kadar
gelebilirseniz anlarsınız.
Türkiye’de
Zenci kelimesini ilk duyduğumda,
meraktan anlamına bakmaya gittim. Karşıma İngilizcedeki karşılığı olan ‘Negro’ başka yerlerde ise ‘Nigger’ veya ‘Nigga’ gibi kelimeleri çıkmıştır. Çok şaşırmışım. Kendime dedim ki,
bu insanlar bu kelimenin anlamı bilmiyorlar mı? Niye kullanıyorlar? Diye kafamda
soru işareti oluştu. Bu iki soruların cevabını bulabilmek için bir süreç
başladı. Şimdi bu kelimelerinin anlamlarını bakalım. Zenci(Negro, Nigger, Nigga) kelimesi, yüzeysel anlamlarına bakınca çoğu yerlerde
“Siyahı
insan ya da Siyahı adam” anlamı verilmiştir. Bazı yerlerde ise “Afrika
kökenli insanlara” atfetmektedir. Şimdi gerçek anlamına bakalım. Gerçek
anlamı derken kastım, zenci kelimesi kimlere, ne zaman, nasıl ve niye
kullanılmıştır. Yani kâğıttaki yazılana değil de uygulamadakine bakalım, tıpkı
‘Demokrasi’ gibi.
Uygulamadaki
anlamına bakacak olursak, bir zamanlar Amerika başta olmak üzere Avrupa ve
dünyanın birçok yerlerinde Afrika’dan kendi isteklerine karşı, zorlama gücünü
kullanarak alınan insanların Amerika, Avrupa ve dünyanın belli yerlerdeki tarlalarda
gece gündüz demeden, yağmurlarda, sıcak ve soğuk havalarda çalıştırılan, insan
hakkı, hukuka önünde eşitlik hakkı, aile kurma ve koruma, hastalandığında
sağlık hizmetleri haklarına sahip olmayan, çalışma sırasında hata yaptığında
eziyet ve sonunda ölüm cezasına maruz kalan kalan, sürekli efendisinin
sözlerine itaat edip ona göre hizmet eden bir kişiliktir. Kısacası insan değil. Yani Zenci, kendilerine beyaz denen insanların ortaya çıkardığın bir
kişilik bir sıfattır. Bunu da daha iyi anlayabilmek için kelimenin tarihine
bakmak lazım, ilgilenenler tabi. İnsanlara bu şekilde anlatınca kaçış yolunu
aramaya başlarlar ve çoğu zaman bana “biz renk anlamında kullanıyoruz”
denilirdi. Onun için Zenci
kelimesini, hem renk hem de sıfat boyuttan hep beraber inceleceğiz,
ondan sonra hep birlikte ortak bir çözümü bulmaya çalışalım.
Renk Boyutu: Bir ara arkadaşlarla bu konu
üzerinde muhabbet ederken, Zenci
kelimesini niye sevmediğimi ve siyahı arkadaşlarıma karşı kullanılması doğru
olmadığını anlattıktan sonra, Türk arkadaşlarımdan biri bana: “Yakup,
biz sadece renk anlamında kullanıyoruz” dedi. Ben de dedim ki ona: “Biz
derken, Zenci kelimesini kullanan bütün Türkleri temsil ediyorsun gibi geldi
bana da. Mademki öyle o zaman Zenci kelimesini kullanan herkese soracağım soru
sana sorayım”. Bu arada
yazıyı okuyorsanız soracağım soruya kendi kendinize cevap vermeye çalışın. Diyelim
ki bir derste renk veya ırk ile alakası olmayan bir konu anlatılıyor. Sonra
anıdan konuyu anlatan adam ‘Zenci’
dedi, aklınıza ilk gelen şey ne olur? Arkadaşım durdu cevap veremedi ama ben
cevabımı aldım. Başka bir soru dedim, şimdi aynı adam renklerle ilgili konu
anlatıyor, kırmızı rengi, beyaz rengi, sarı rengi, mor rengi ve
Zenci rengi dedi. Bu sefer aklınıza
gelen şey nedir? Dedim. Arkadaşım, “ valla tuhaf” dedi. Niye tuhaf? Dedim. Hani
Zenci diye bir renk yok ki diyor.
Ben de olması gerekmiyor mu? Diye sordum hani renklerden bahsediyoruz ya. Olmaz
ya dedi. Bununla ilgili arkadaşlarımdan ve ya toplumdan aldığım birçok örnekler
vardır fakat konuyu uzatmanın lüzumu görmüyorum. Demek ki insanlar zenci
kelimesi çok kullanıp bilinç altınlarında renk olarak yerleşmiş ama aslında
renkle alakası olmadığını bilmiyorlar. Toplumda sürekli kullanıldığı için
karşıdaki insanın ne hissettiğini ya bilinmiyor ya da fakında değildir. Bunun
için biz sadece renk anlamında kullanıyoruz diyenler kelimeye bir daha
baksınlar ve değerlendirsinler. Zenci
kelimesini kullanmayın!
Sıfat
boyuttu: İngilizcede Negro, Nigger olan
kelimeleri Latin Niger, Nigrum,
Portekizce ve İspanyolca Negro, Fransızcada Nègre
kelimelerinden türetip aynı ‘Siyahı’ ve ya ‘Siyah insanı’ anlamları
taşımaktadır. En
çok Amerika, Avrupa ve dünyanın birçok yerlerinde kullanılmıştır. Fakat zamanla
olumsuz ve aşağılayıcı anlamları taşıdığı için özellikle Amerika, Avrupa ve
dünyanın birçok yerlerde Zenci
kelimesinin kullanılmasını yasaklanmıştır. Hatta bazı ülkelerde herhangi bir şekilde
kullanılması hukuka karşı bir suç olarak sayılmaktadır.
Zenci kelimesi Türkçeye ne zaman, nasıl,
niye geçirilmiş, kim geçirmiş ile ilgili bilgim yok. Onun tarihini bilemem.
Tarihçi değilim ki tarihi de anlatmıyorum fakat ben Gerçekçiyim ve malum Türk toplumda Zenci kelimesini gayet rahatça kullanılmaktadır. Eğer kelimeyi
sıfat olarak kullanıyorsanız ki çoğu zaman öyledir, o zaman eğer semimi iseniz
sürekli kardeşim, arkadaşım, sevgilim dediğiniz o siyahı arkadaşınızı,
kardeşinizi ve sevgilinizi hani yazının ortalarında Zenci kelimesinin sıfat anlamını yazdım ya, işte o arkadaşınızı o seviyeye
kadar indirmektesiniz. Haberiniz olsun! Kardeşliğinizi ve arkadaşlığınızı
mangala atmak demektir. Kelimeye karşı hassasiyetimin
sebeplerinden biri işte budur zaten.
İkincisi
ise, sürekli zenci kelimesi kullanmak, siyahı arkadaşınızın kafasındaki kelimenin
olumsuz ve aşağılayıcı anlamı var olduğu için zamanla kendisini mağdur kimse
olarak görmeye başlar. Bu da hem kendisini geliştirmek hem de topluma faydalı
olabilmek için büyük bir engel olduğunu düşünüyorum. Zenci kelimesini kullanmayın!
Niyetimiz
temiz…
Peki,
Allah razı olsun. Allah temiz niyetinizi artırsın, eksik olmayın. Arkadaşlarla Zenci kelimesi üzerinde konuşurken en
çok duyduğun cümlelerden biri de Niyetimiz
temizdir. Fakat unutuyorlar ki temiz niyet hiçbir zaman ve hiçbir yerde
meşru olmayanı meşru yapamaz, olumsuz olanı olumlu edemez ve ya kötüyü iyi
yapamaz. Bu da bir hayatın kuralıdır. İyi niyetle siyahı arkadaşınıza Zenci kelimesini kullanmak aranızda
meşru olmayan bir şey zorla sıkıştırmaya çalışmaktır. Böyle bir şey yapmak
aynen açlık ile karın doyurmanın arasında hırsızlığı sıkıştırmaktır. Aç olan
bir kişinin yemek yiyip karnını doyurmak doğal bir şey iken, karnını doyurmak
için hırsızlık yapmayı tercih etmek kötü sonucu doğar. Açlık hırsızlığı meşru
edemeyeceği gibi temiz niyet de Zenci kelimesini meşrulaştıramaz. Zenci kelimesini kullanmayın!
Ama hocalar da
kullanıyor…
Bir arkadaş da bana; “Yakup, ama hocalar da kullanıyor”
dedi. “keşke kullanmasalar” dedim. Hocalar, profesörler, âlimler,
yetkiler ve yöneticiler doğru düzgün hareket etseler şimdiki halimizden daha
iyi bir durumda olacağımıza inanıyorum. Bu insanlara karşı saygı ve hürmetim
sonsuz ve belli bir alanda uzmanlık yapıp önemli bilgileri elde edebilirler
fakat her şeyi bilecek halleri yok. Unvanlar taşıyorlar diye her şeyi biliyorlar
düşüncesiyle peşlerinden gidersek vay halimize! Zaten bu adamlar kitapta
yazılanları ve yahut daha önce öğrendikleriyle hareket ederler. Başkasının ne
hissettiğini ne düşündüğünü bilemezler ki, kalplerimizi okuyamazlar,
duygularımızı da bilemezler. Toplum da aynı şekildedir. Zenci kelimesini kullanmayın!
Ne yapalım?
Niyeti temiz olanlar için: (sözcük eksikliği)
Zenci kelimesini kullanmaksızın temiz niyetinizi
belirleyebilirsiniz. Mesela Zenci
yerine Siyahı kelimesini
kullanabilirsiniz eğer arkadaşınızın ismini bilmek istemiyorsanız. Olmadı. Nasıl da Avrupa’dan gelene
Avrupalı, Asya’dan gelene Asyalı ve Amerika’da gelene Amerikalı diyorsanız Afrika’dan
gelene de Afrikalı diyebilirsiniz. Bu da
olmadı. En azından tanımadığınız bir Türk kardeşinizle muhatap olmak
istediğinizde, ‘Pardon’, ‘bakar mısın?’, ‘kardeşim’ gibi sözler ve cümleleri siyahı arkadaşınıza da
kullanabilirsiniz. “Şuşş!” ya da “Şişş!” sözleriyle çağırılmaz. Siyahı
bir arkadaşınızla arasındaki olan samimiyet ve sevginizi Zenci kelimesi üzerinde değerlendirebiliriz.
Buraya kadar yazdığımı okuduysanız ve gene ısrarla Zenci kelimesini kullanıyorsanız, o zaman kardeşlik, arkadaşlık ve
sevgiden bahsetmeyin. Yoksa hepsi edebiyat
olur, laf salatası. İkincisi ve en önemlisi, siyahı bir arkadaşınızın kim
olduğunu, ne hissettiğini, kültürünü ve düşüncesini bilmek istiyorsanız
Hollywood’a başvurmak büyük bir yanlışlıktır. Hollywood’daki adamların yaptığı
filmleri çok izlemeyin. İzleyeceğiz diyorsanız lütfen filmdeki gördüğünüz
siyahı adamları lütfen filmde kalsınlar. Filmdeki dünya gerçek dünya değil.
Çünkü oradaki filmleri çok izledikten sonra bütün gördüğünüz siyahıları filmlerdekiler
gibi zannedersiniz, aynı gözle bakarsınız ve hepimizi aynı sepete koyarsınız.
Bu da sizleri gerçek dünyadan uzaklaştırır, sonunda bizleri ve sizlerin
arasında büyük bir mesafe koyar. Zenci
kelimesini kullanmayın!
Hocalar, profesörler için: (İlim ve bilimin güncelleştirilmesi)
Sevgili öğretim üyeleri, profesörler ve hocalarım, dünya hızlı bir
şekilde değişip ve sürekli yeni bilgiler ortaya çıkmaktadır. Önceden dünya ve
farklı farklı kültürler ile ilgili doğru bilinen bilgileri bugün yanlış
bilgiler olur aynı şekilde yanlış bilinen bilgileri bugün doğru olarak kabul
edilmektedir. Dünyadaki yaşayan insanlar ve kültürlerle ilgili bilgilerinizi güncelleştirin!
İlim ve bilimi sahip olanlar hala eski çağda ve karanlık çağdaki düşünürlerin o
zamanki dünya ile ilgili bakış açılarıyla şimdiki dünyayı değerlendirmektedir.
Modernleşmiş bir çağda aynen Montesquieu, Weber, Machiavelli, vs. gibi
düşünürlerin gözüyle insanlara ve kültürlere bakıp değerlendirmek ve yahut bu
düşünürlerin kafasıyla bu çağda yaşamak bence çok abestir. Bilmemek, eksik
bilgiye sahip olmak, ilim ve bilim alanında geri kalmak ve yanlış bilmek ayıp değil.
Fakat eski bilgilerin üzerinde ısrarla hayat sürmek hem ilme hem de bilime
ihanet etmektir. Zenci kelimesini
kullanmayın!
Son söz…
Ey Afrikalı kardeşim, senin veya herksin Zenci kelimesine karşı hassasiyetini
temsil etmiş olamam. Fakat çoğunun bu konuyla ilgili düşüncesi ve duygularını
temsil etmiş olduğumu düşünüyorum. Belki sen de aynen ya da buna yakın bir
şekilde düşünüyorsun fakat bir şekilde düşüncelerin ve duygularını bir şekilde
söze dökememiş olabilirsin. Tabii olabilir. Mümkün olduğu kadar bu konu ile
ilgili toplumu bilgilendirmek amacıyla bir şeyler yazdım, şimdi senin üzerine
düşen arkadaş olduğun herkesle, üye olduğun her gruba paylaşmandır. Bunu
yaptığın sürece, bilin ki hepimizin yapması gereken bu işimize katkın olmuş
demektir. Şikâyet, ağlama ve üzülme yerine İCRAT.
Eğer bana ne, ha bana Zenci desinler
ha demesinler diyorsan, sana söyleyeceğim bir söz yoktur. Allah hepimizin yardımcısı olsun! Zenci kelimesini kullanmayın!Yazar: Yaqoub Ali
No comments:
Post a Comment