Fulani, Batı Afrika'nın birçok
yerinde dağınık bir bölgeye yayılmış olan --Doğudaki Çad Gölü'nden Atlantik
kıyısına kadar-- aynı zamanda, PEUL veya FULBE olarak da adlandırılan toplamda
20 ile 25 milyon arasında değişen Sahel ve Batı Afrika'daki en geniş etnik
gruplardan biridir. Esas olarak Nijerya, Mali, Gine, Kamerun, Senegal ve
Nijer'de yoğunlaşıyorlar. FULA olarak bilinen Fulani dili, Nijer-Kongo dil
ailesinin Atlantik şubesinde sınıflandırılmıştır. Etnik bir grup olarak, Fula
dili ve İslami dini bağları, tarihi ve kültürleri ile birbirine bağlılar.
Fulani, binlerce yıldır Batı
Afrika bölge sindeki siyaset, ekonomi ve tarihlerinde etkili olan göçebe bir
halktır. Burkina'daki Mossi devletin yükseliş ve düşüşünde önemli bir rol
oynamışlar ve aynı zamanda Nijer ve Nijerya üzerinden güneye göç eden
insanların Kamerun'a göç hareketlerine katkıda bulundular. İslam'ın Batı
Afrika'nın çoğunda tanıtılmasından ve yayılmasından da sorumluydular. Fulani
imparatorluğunun yükselişi 1800'lerin başları ile 1900'lerin başları
arasındaydı. Bu güç, Usman dan Fodio altında pekiştirilmiş ve kuzey Nijerya'da
merkezlendi. Dan Fodio, islami yaygınlaştırmak için cihadı kullanan dindar bir
Müslümandı. Fulani halkı hala pek çok Batı Afrika ülkelerinde lider
durumundalar; bunlar arasında Nijerya cumhurbaşkanı, Muhammadu Buhari; Senegal
Başkanı Macky Sall; Gambiya Başkanı, Adama Barrow; Sierra Leone Başkan
Yardımcısı, Mohamed Juldeh Jalloh ve Gambiya Başkan Yardımcısı, Fatoumata
Tambajang.
Fulani başlıca göçebe
çobanları ve tüccarlardır. Fulani halkın tahminen 7 ila 8 milyon arasında
önemli bir kısmı, pastoralizdir ve onları dünyanın en büyük göçebe pastoral
topluluğuna sahip etnik grup haline getirmektedir. Batı Afrika'da kurdukları
yollar, bölgedeki tümüyle yalıtılmış etnik gruplar arasındaki ekonomik ve
politik bağları güçlendiren geniş bağlantılar sağlamıştır. Fulani sığırlarından
üretilen süt ürünleri, tarım ürünleri ve lüks ürünler için yerleşik çiftçilere
satarlar. Fulani tüccarları daha sonra bu lüks eşyaları göçebe rotaları boyunca
çeşitli gruplar arasında satarlar.
 |
| Nigerian current president; Muhammadu Buhari - A Fulani Man |
Fulani Halkının ilk kökeni,
çok farklı fikirlerle gizemli bir şekilde en büyüleyici ve derindir. Birçok
akademisyen, Yahudi-Suriye kökenli olduklarına inanıyor. Ancak, genel olarak
Fulani'nin hem Kuzey Afrika'dan hem de Sahra-altı Afrika'daki göçebelerden indiği
kabul edilmektedir. Ortadoğu ve Kuzey Afrika'dan geldiler ve Orta ve Batı
Afrika'ya Senegal bölgesinden yerleştiler, Tekruur İmparatorluğu'nu oluşturup
daha sonra, Batı Afrika'daki tüm ülkelere yayıldılar ve göçebe yaşam tarzlarına
öncülük etmeye devam ettiler. Bazıları, Fulani halkının kökeni hakkında
spekülasyon yaparken, Fulani arasında mevcut dil ve genetik kanıtlar, yerli bir
Batı Afrika kökenli olduğunu göstermektedir. Onlarla ilişkili genetik soyların
büyük çoğunluğu, diğer Batı Afrikalılarda en çok görülenleri yansıtmaktadır.
Onların dilleri de en çok Wolof ve Serer etnik gruplarınkiyle yakından ilişkili
Batı Afrika kökenlidir. Tarihsel ve arkeolojik kayıtlar, Fulani
konuşmacılarının en az 5. yüzyıldan beri Batı Afrika'da yaşadıklarını göstermektedir.
İlginç bir şekilde, Tassili-n-Ajjer'deki kaya resimleri, bölgedeki proto-Fulani
kültürel özelliklerinin varlığını en azından M.Ö dördüncü binyıl
rastlamaktadır. Fulani kültüründe uzman akademisyenler, bazı görüntülerin
çağdaş Fulani halkları tarafından hala uygulanan ritüelleri tasvir ettiğine
inanıyorlar.
Yazar: Suleiman Usman IDRISS
No comments:
Post a Comment